6 i 7 października miały miejsce dwa kolejne wydarzenia XI Nadwiślańskich Spotkań Regionalnych. W tczewskiej Bibliotece Głównej MBP w piątkowy wieczór odbyło się spotkanie ze znany historykiem wojskowości nowożytnej doktorem Radosławem Sikorą. Autor monografii bitwy pod Lubiszewem w 1577 roku przybliżył zebranym historię husarii oraz najważniejsze starcia z jej udziałem, jakie miały miejsce w XVI i XVII wieku. Jego obecność była też okazją do dyskusji na ten temat, bo w tym roku obchodzimy m.in. przecież 390 rocznicę polsko-szwedzkiej bitwy pod Tczewem z 1627 roku. Notabene autora książki na jej temat, Jakuba Pokojskiego, gościliśmy na Nadwiślańskich Spotkaniach Regionalnych kilka lat temu.

DSC_0841 DSC_0834

W sobotę Spotkania przeniosły się do Opalenia, gdzie w tamtejszym Domu Kultury, przy współpracy z miejscowym Kołem ZKP przygotowaliśmy debatę na temat dziejów krain Pomorza Nadwiślańskiego w kontekście obchodzonego aktualnie Roku Wisły. W debacie głos zabrało czterech panelistów. Michał Kargul przedstawił ogólny zarys roli „Królowej polskich rzek” w dziejach Pomorza Gdańskiego, Marek Kordowski przedstawił związki z rzeką ziem wokół Opalenia, Tomasz Jagielski skoncentrował się na podobnym aspekcie w kontekście Żuław, zaś Leszek Muszczyński zwrócił uwagę na przełomowe znaczenie dla znaczenia gospodarczego Wisły rozwoju w XIX i XX wieku kolei. Głosy te były mocnym fundamentem do dyskusji na temat tak dawnego znaczenia Wisły, jak i rozważań nad jej rolą w przyszłości, zwłaszcza w kontekście odbudowy jej znaczenia komunikacyjnego.

14 października odbyła się kolejna odsłona XI NSR. W tczewskiej Bibliotece Głównej MBP zorganizowano konferencję „Wisła w kulturze Kociewia i Żuław”. Organizatorzy, tczewski oddział MBP, przy współpracy z Miejską Biblioteką Publiczną w Tczewie do wygłoszenia referatów zaprosili czterech prelegentów. Spotkanie rozpoczęła wypowiedź Przemysława Kiliana, historyka i etnologa z Uniwersytetu Gdańskiego, prezesa Trójmiejskiego Klubu Kociewiaków z Gdańska, który przybliżył zebranym kulturę ludową Kociewia. A dokładniej kulturę kociewską, bo jak stwierdził w swoim referacie, takie określenie wydaje się dziś być bardziej adekwatne.

Następnie głos zabrała Anna Łucarz doktorantka z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, która omówiła charakterystykę gwary kociewskiej i aktualny jej stan. Niezwykle ciekawe było przedstawienie wyników badań autorki na temat dzisiejszej sytuacji mowy kociewskiej w kontekście do historycznych, słownikowych opisów sprzed dziesięcioleci. Zaś otwartym pozostało pytanie, co z mową Kociewiaków na przyszłość, bo wynikające z badań wnioski Anny Łucarz nie są wcale tak jednoznaczne, jakby się mogło wydawać.

Trzecim prelegentem był Jerzy Kornacki, pasjonat historii i kultury żuławskiej który na przykładzie domów podcieniowych niezwykle ciekawie przedstawił kulturę materialną Żuław. Jego wystąpienie okraszone kapitalnym materiałem zdjęciowym bardzo plastycznie przybliżyło tak historię samych domów podcieniowych, jak i obecny ich stan. Pasjonujące były też refleksje prelegenta na temat możliwości zachowania historycznego dziedzictwa Żuław z rzeczonymi domami podcieniowymi na czele.

Ostatnim prelegentem był Michał Kargul, historyk i regionalista z Tczewa, który przedstawił zebranym wpływ Wisły na rozwój kultury Kociewia i Żuław. Tczewski historyk zwracał uwagę na niezwykle istotny wpływ istnienia rzeki na rozwój osadnictwa na tym terenie, przybliżył wątki związane z historią nadwiślańskich miejscowości oraz wpływ na kształtowanie się miejscowej kultury. Zwracał zwłaszcza uwagę na komunikacyjną rolę rzeki, nie tylko w aspekcie gospodarczym, ale także kulturowym oraz na głęboką zmianę jaką wywołało zamarcie żeglugi w drugiej połowie XX wieku.

Tczewską konferencję zakończyła dyskusja przy skromnym poczęstunku oraz zaproszenie na kolejną część XI NSR, która odbędzie się w Sztumie, 20 października.

W piątek 20 października w Sztumskim Centrum Kultury odbyło się ostatnie spotkanie w ramach XI Nadwiślańskich Spotkań Regionalnych. Oddział Kociewski ZKP w Tczewie wraz z Towarzystwem Miłośników Ziemi Tczewskiej zorganizowali tego dnia sesję popularnonaukową „Wisła w historii i kulturze Powiśla”. Spotkanie otworzył i poprowadził prezes TMSZ Andrzej Lubiński. Jako pierwszy wystąpił Krystian Zdziennicki, który wygłosił prelekcję pt. „Wojna o ujście Wisły na ziemi sztumskiej”. Przedstawił w niej wydarzenia jakie miały miejsce w czasie wojny polsko-szwedzkiej w latach 1626-1629, zwłaszcza szeroko omawiając bitwę pod Trzcianem w czerwcu 1629. Drugą prelekcję wygłosiła Aleksandra Paprot-Wielopolska, która opowiadała o dziedzictwie kultury ludowej Powiśla przed i po 1945 roku. Prelegentka skoncentrowała się zwłaszcza na pokazaniu dzisiejszych działań kultywujących kulturę regionu oraz odwołujących się do tradycji Powiśla. Ostatnim elementem sesji była prezentacja dziesiątego zeszytu „Tek Kociewskich”, której dokonał Michał Kargul. Wszyscy uczestnicy spotkania otrzymali także bezpłatnie najnowszy tom „Tek”.

XI Nadwislańskie Spotkania Regionalne odbywają się przy wsparciu Województwa Pomorskiego, Miasta Tczew oraz Zarządu Głównego ZKP w Gdańsku. Partnerem przy organizacji spotkania z drem Sikorą oraz konferencji „Wisła w historii Kociewia i Żuław” była Miejska Biblioteka Publiczna w Tczewie, zaś debatę w Opaleniu wsparła organizacyjnie Gmina Gniew.

MNR